Prof. Dr. Cansızlar: ‘Altın kriz ve savaÅŸ gibi karmaşık ve belirsizlik ortamlarını sever’

Atılım Ãœniversitesi Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. DoÄŸan Cansızlar, ‘Altın kriz ve savaÅŸ gibi karmaşık ve belirsizlik ortamlarını sever. Amerika’daki seçimler burada önemli bir kıstas. 3 Kasım’da gerçekleÅŸecek seçimlerde Donald Trump kaybederse; altınla ilgili dalgalanmaların uzayacağı söylenebilir’ dedi.Sermaye Piyasası Kurulu önceki baÅŸkanlarından olan Atılım Ãœniversitesi Ä°ÅŸletme Fakültesi Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. DoÄŸan Cansızlar, Türkiye ekonomisinin son durumunu Ä°hlas Haber Ajansı’na deÄŸerlendirdi.Amerika BirleÅŸik Devletleri’nde (ABD) 3 Kasım Salı günü yapılması planlanan BaÅŸkanlık Seçimlerinden çıkacak sonucun; altın ve döviz piyasalarındaki hareketlenmeyi doÄŸrudan etkileyeceÄŸinin sinyallerini veren Prof. Dr. Cansızlar, dünyada yaÅŸanan Covid-19 salgınının da piyasaları etkilediÄŸine deÄŸindi.Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa sürede tüm dünyaya yayılan Covid-19 salgınının oluÅŸturduÄŸu kaos ortamıyla ilgili konuÅŸan Prof. Dr. Cansızlar, ‘Son geliÅŸmeler pek sürpriz deÄŸil. Bütün dünyada olduÄŸu gibi Türkiye’de de pandemi dolayısıyla ortaya çıkan olumsuzluklar hissediliyor. Dünyanın çeÅŸitli ülkelerinde çeÅŸitli dalgalanmalar oluyor. Bizim kendi ekonomik yapımıza özgü birtakım durumlar nedeniyle bu dalgalanmalar bizde daha fazla hissedilir hale geldi’ ifadelerini kullandı.’Dövize ihtiyacı olan bir ülkeyiz’Dünya genelinde ekonomide yaÅŸanan dalgalanmaların Türkiye’de daha fazla hissedilmesinin sebeplerini de açıklayan Cansızlar, ‘Ä°zlenen ekonomi politikalarıyla ilgili birtakım deÄŸerlendirmeler var. Tüm dünyada olduÄŸu gibi Türkiye’de de parasal bollaÅŸma söz konusu. Türkiye’de parasal bollaÅŸma hem para basımı ve hem de faizlerin indirilerek kredi geniÅŸlemesi yoluyla oldu. Ancak bizim Türk Lirası (TL) rezerv para olmadığı için parasal geniÅŸlemenin üretimle desteklenmesi lazımdı. Ancak bollaÅŸan para, üretimin artmasından ziyade daha çok altın, döviz ve borsaya yönelmeye baÅŸladı. Dış finansmana dolayısıyla dövize ihtiyacı olan bir ülkeyiz biz. Ekonomik yapı olarak, üretim yapısı olarak Türkiye ekonomisi ithalata ve dış finansmana bağımlı. Tasarruf düzeyi de yeterli deÄŸil’ diye konuÅŸtu.’Yıllardır dünyada genel kabul görmüş ve denenmiÅŸ birtakım iktisat teorileri var’Türkiye’nin ihracatının yeterli seviyede olmadığını söyleyen Cansızlar, üretimin ithalata bağımlı olması nedeniyle ithalatın da çok fazla olduÄŸunu hatırlatarak Türkiye’nin sürekli dış açık verdiÄŸini ifade etti. Cansızlar, ‘Bu durum bizim kırılganlığımızı diÄŸer ülkelere göre çok daha fazlalaÅŸtırıyor. Dünyada alınan tedbirlere paralel Türkiye de tedbirler almaya çalıştı. Ancak, çok farklı bir ekonomi politikası uygulamaya yöneldi. Yıllardır genel kabul görmüş ve denenmiÅŸ birtakım iktisat teorileri var. Buna örnek faizle enflasyon arasındaki iliÅŸki. Burada görüş farklılığı olabilir, ama bizim gibi geliÅŸmekte olan çoÄŸu ülkelerde olduÄŸu gibi faizin toplam üretim maliyeti içerisindeki payı ülkemizde Merkez Bankası’nın yaptığı araÅŸtırmalara göre ancak yüzde 15 – 20 gibi çok düşük bir seviyede bulunuyor. Burada bakılması gereken asıl mesele üretimin maliyetidir. Ãœretim maliyeti içinde yer alan tüm unsurlar -ki faiz bunlardan biridir- analiz edilmeden enflasyonu sadece faiz faktörüne baÄŸlamamak gerekir. Ãœretimi petrol ve doÄŸalgaz baÅŸta olmak üzere ithalata, yanısıra finansmanı da dışa baÄŸlı bir ekonomide döviz kurunun yükselmesi, enflasyonun artmasına daha çok katkı yapar. Yapılan araÅŸtırmalarda döviz kurunda, sepet bazında yüzde 10 artış olduÄŸunda, bu artış TÃœFE’ye iki yıl içinde birikimli olarak 1.7 puanlık bir etki yapıyor. Ãœretimi ithalata ve finansmanı dışa bağımlı olmayan ülkelerde belki faiz enflasyonun en önemli belirleyicilerinden biri olabilir ama bu bizim gibi ekonomilerde maalesef fazla geçerli olamıyor. Ä°thalata bağımlı olmak derken, ithalatın yarısına yakın bölümünü doÄŸal gaz ve petrol karşılıyor. Geri kalan kısmını da aramalı, nihai mal gibi ürünler teÅŸkil ediyor’ ÅŸeklinde konuÅŸtu.’Faizden çekinmemek lazım’Türkiye ekonomisinin yumuÅŸak karnının döviz kuru olduÄŸunu aktaran Cansızlar, hükümetin bu dönemde aldığı tedbirleri doÄŸru bulduÄŸunu sözlerine ekledi. Cansızlar, ‘Tamamen serbest dalgalı kur rejimi hiçbir yerde uygulanmaz. Müdahaleli bir kur rejimi olması lazım. Yönetilebilir dalgalı kur rejimidir bunun adı. Ancak,bu müdahalenin herkes tarafından bilinecek ÅŸeffaf bir ÅŸekilde yürütülmesi gerekir. Fakat siz dolaylı yollardan, kapalı kapılar ardından baÅŸka yöntemlerle dövizi baskılamaya çalışırsanız hem yabancı yatırımcılar hem de yerli tasarruf sahipleri nezdinde soru iÅŸaretlerine sebep olursunuz. Nitekim Türkiye son dönemde faizi biraz baskıladı. Bu piyasaya biraz canlılık getirdi. Ãœretimi artırmak adına bir ÅŸeyler yapılmaya çalışırken bu defa da mevcutların fiyatları arttı. Faiz düşük, enflasyon yüksek; dolayısıyla negatif yönlü bir reel faiz var. VatandaÅŸ eline geçen parasal bollaÅŸmanın verdiÄŸi rahatlıkla ya altına ya da dövize gitti. Politika faizini 8,25’te deÄŸil daha yüksek bir seviyeye çekmek lazım. Faizden çekinmemek lazım’ ifadelerini kullandı.’Faiz oranlarının yüzde 13’ün üstünde olması lazım’Türkiye ekonomisinin potansiyeli olan güçlü bir ekonomi olduÄŸuna deÄŸinen Cansızlar, ‘Yapmamız gereken reform paketini; kısa, orta ve uzun vade diye ayırarak iyi bir program yapmak lazım. Yoksa iÅŸin içinden çıkılamaz diye bir ÅŸey yok. Kısa vadede benim düşüncem; faiz oranını arttırmak. Piyasadaki faiz 12,9, siz kalkıp 8,25’lerde ısrar ederseniz olmaz. DoÄŸasına aykırı durumun. Faiz oranlarının yüzde 13’ün üstünde olması lazım. Nitekim TCMB’nın faiz koridoruna geri dönüş sinyalleri vermeye baÅŸlaması olumludur. Ardından dışarıya karşı bir güven ortamı oluÅŸturmak gerekiyor. Türkiye ekonomisi dış dünyaya entegre, parası konvertibil bir ekonomidir, dışarıya kapatmak doÄŸru deÄŸil. Nitekim TL swap piyasası ile ilgili tedbirlerin gevÅŸetilmesi olumludur. Kırılgan bir yapımız var bunu kabul edeceÄŸiz. Katar dışında uluslararası piyasalardan fon elde etmeliyiz. BaÅŸta AB ve IMF olmak üzere uluslararası kuruluÅŸlarla iyi iliÅŸkiler yeni baÅŸtan kurularak güven kazanılması lazım. Güveni kaybetmek bir anda olur ama kazanmak zaman ister. IMF’den çekinmemeliyiz. Biz kurucu ortaklarındanız. Oradaki fonlar çok düşük faizli fonlar’ diye konuÅŸtu.’Trump kaybederse altınla ilgili dalgalanmalar uzar’Altın fiyatlarının sürekli bir artış göstermesi üzerine de konuÅŸan Cansızlar, ABD’de gerçekleÅŸecek BaÅŸkanlık Seçimine dikkat çekti. Cansızlar, ‘Yatırımcılara somut bir öneri vermek mümkün deÄŸil. Altın kriz ve savaÅŸ gibi karmaşık ve belirsizlik ortamlarını sever. KargaÅŸa ortamlarında insanlar en güvenilir meta olan altına yönelir. Altının zaten arzı kısıtlıdır. Talep fazla olunca da yükseliyor. Bu ortam devam ettiÄŸi sürece altındaki yukarı yönlü dalgalanmaların devam edeceÄŸini düşünüyorum. Ama hangi seviyeye kadar olacağını söylemem mümkün deÄŸil. Amerika’daki seçimler burada önemli bir kıstas. 3 Kasım’da gerçekleÅŸecek seçimler Donald Trump lehine olumlu sonuçlanırsa gerginlik azalacak ve aşı da bulunursa ortam sakinleÅŸir altın açısından. DiÄŸer bir senaryoda Trump kaybederse; altınla ilgili dalgalanmaların uzayacağı söylenebilir’ ifadelerini kullandı.’Sert tedbirler almakta yarar var’Her yönden potansiyeli yüksek Türkiye’nin ekonomik yönden daha güçlü bir seviyeye gelebilmesi için bir an evvel sert tedbirlerin alınması gerekliliÄŸine deÄŸinen Cansızlar, ‘Euro ve Dolarla ilgili de piyasalarda dalgalanmalar var. Özellikle Euro konusuna baktığımızda; doların dış dünyada deÄŸeri düşüyor. DiÄŸer dış paralar nezdinde Dolar deÄŸer kaybediyor. Dolar deÄŸer kaybedince insanlar Euro’ya yöneldiler. Doların sadece bizde birtakım kırılganlıklar nedeniyle fiyatı yukarı yönlü artmaya baÅŸladı. Hiçbir ÅŸey yapmadan bu ÅŸekilde devam edersek hem altın hem Euro hem de Doların fiyatının yükseleceÄŸini tahmin ediyorum. Kararsızlık ve çekingenlik doÄŸru deÄŸil. Sert tedbirler almakta yarar var. Aksi takdirde bu iÅŸin maliyeti giderek artar’ dedi. – ANKARA

Bir önceki yazımız olan Takla atan otomobil, ters dönüp, istinat duvarına çarptı: 1 yaralı başlıklı makalemizde Ankara, Bursa ve Güncel hakkında bilgiler verilmektedir.